موشها مخرب سیستم های شهری هستند

چکیده مقاله
بطور کلی موش‌ها به محیط‌های ساکت  و تاریک که حرارت معین و ثابت و همچنین رطوبت نسبی داشته باشند علاقه‌مند هستند .
   موش‌های بزرگ معمولاً لانه خود را در محیط‌های وسیع نمی‌سازند و همواره سعی در پنهان شدن دارند تا بتوانند به راحتی نوزادان خود را تولید و پرورش دهند. موش‌های نر معمولاً حداقل یکبار در روز محیط اطراف خود را بازرسی می‌کنند و چنانچه تغییراتی در محیط مشاهده نمودند بلافاصله لانه خود را معدوم و جای دیگری را برای خود آماده می‌کنند. موش‌ها معمولاً یک ساعت بعد از نیمه‌شب فعالیت خود را شروع می‌کنند و این به علت ساکت بودن محیط و عدم حضور انسان است بدین ترتیب موش‌ها با آرامش خاطر به مواد مختلف خسارت وارد می‌کنند.
اهمیت مبارزه با موش
مبارزه با موش از دو جهت حائز اهمیت می‌باشد:
1.         اقتصادی
2.         بهداشتی
   موش‌ها با وارد کردن خسارت به مواد غذائی و پایین آوردن ارزش آنها و انتشار و انتقال بیماری‌ها و بالاخره ایجاد مزاحمت برای انسانها مورد تنفر انسان بوده و برای بسیاری از افراد سبب ایجاد ناراحتی فکری و روحی می‌گردند.
بیماری‌های منتقله از طریق موش
   موش‌ها معمولاً 35 نوع بیماری مختلف را به انسان منتقل می‌کند عبارتند از :
LCM
  اولین علائم این بیماری در انسان سردرد و بروز حالت‌هایی شبیه آنفولانزا میباشند.
Rabies (هاری): یک بیماری ویروسی است که از طریق گاز گرفتگی در حیوان خونگرم به وجود می‌آید.
تب گازگرفتگی
   در اثر گاز گرفتن موش تب ایجاد می‌شود و جای گاز گرفتگی متورم شده و به رنگ قرمز در می‌آید.
 طاعون
   این بیماری که به آن مرگ سیاه نیز می‌گویند از طریق گزش ‌کک‌هایی که از خون موش آلوده تغذیه کرده‌اند به انسان منتقل می‌شود.
لپتوسپیروز
   این بیماری که به آن یرقان خون ریزی دهنده نیز می‌گویند باعث تب، خونریزی، دردناک شدن کبد، دردهای شکمی، خشک شدن و ریزش پوست می‌گردد.
سالمونلوزیز (حصبه)
   آلوده شدن غذا به ادرار و مدفوع موش موجب مسمومیت غذائی و بروز این بیماری می‌شود.
یرسینیوزیز
  این بیماری از طریق آلوده شدن مواد غذایی به ادرار و فضولات موش ایجاد شده و موجب بروز آپاندیسیت و بزرگ شدن روده‌ها می‌گردد.
تیفوس
   در اثر خونریزی در شش‌ها و سینه پهلو باعث مرگ فرد مبتلا می‌شود.
توکسوپلاسموزیز
   انتقال این بیماری که بیشتر از طریق مدفوع گربه به انسان صورت می‌گیرد اخیراً از طریق موش هم مشاهده شده است. این بیماری می‌تواند موجب کوری مادرزادی نوزاد شود.
تب راجعه
   یک بیماری عفونی است و از علائم عمده آن حملات متناوب تب و ایجاد مسمومیت خونی می‌باشد.
تولارمی
   مخزن این بیماری موش می‌باشد و علائم آن تب، سردرد درد دست و پا، کمر درد، ضعف عمومی، استفراغ و بزرگ شدن کبد و طحال می‌باشد.
سالک
   این بیماری به صورت زخم پوستی و در اثر نیش پشه خاکی آلوده ایجاد می‌گردد.
روش‌های مبارزه:
1ـ اقدامات بهسازی و بهداشتی
2ـ استفاده از سموم شیمیایی
3ـ استفاده از امواج مافوق صوت
4ـ جلب کننده‌های شیمیایی
5ـ دور کننده‌ها
6ـ تله‌گذاری
7ـ مبارزه بیولوژیکی
8ـ مبارزه ژنتیکی
 
حال با توجه به اطلاعات کلی پاسخ سوال شما:
بر اساس نظر WHO فسفر دو زنگ در دسته سموم بسیار خطرناک طبقه بندی می شود . هم راستا با سمومی مثل : آنتو- تری اکسید ارسنیک- تالیوم- گوناسید-استرکنین و ... .که جونده با یک بار تماس با آن ازبین می رود.
اصل اول در مبارزه با موش بهسازی محیط است :
اقدامات بهسازی و بهداشتی:
1ـ محافظت ساختمان‌ها از ورود موش
2ـ از بین بردن لانه‌ موش‌ها و محروم‌ کردن آنها از دسترسی به آب و مواد غذائی
3- بهداشتی نگه داشتن محیط زیست شامل: جمع‌آوری، حمل و دفع زباله بطور بهداشتی، زباله باید در کیسه‌های سربسته قرار داده شده و فقط در ساعات مراجعه رفتگران در خارج از ساختمان گذاشته شود. حال با توجه به منطقه خود می توانید روی این برنامه ها مانور بدهید.
کشتن موش‌ها:
الف: بوسیله سموم شیمیایی
ب: بوسیله تله‌گذاری
   معمولاً استفاده از سموم شیمیایی آخرین راه‌حل می‌باشد در صورتی که اقدامات بهداشتی و بهسازی بطور کامل مؤثر نبودند می‌توان آن را به عنوان یکی از وسایل مطمئن برای مبارزه با موش بکار برد.
امروزه از تکنیک تله‌گذاری در موارد زیر استفاده می‌شود:
   زمانی که به علت وجود مواد غذایی استفاده از سموم غیرممکن باشد.
   در محلهایی که امکان جمع‌آوری لاشه موش وجود نداشته باشد.
   در صورتیکه موشها از خوردن طعمه خودداری کنند. زمانی که موش‌ها نسبت به سموم موش‌کش‌ مصون شده باشند.
روش صحیح تله‌گذاری:

Dr. Halvaei( 酥糖), [16.11.16 23:36]
در تله‌گذاری مساله انتخاب طعمه و دانستن رفتار و عادت موش‌ها اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد. موش‌های بزرگ به علت ترس از چیزهای جدید و همچنین به علت داشتن کنجکاوی و احتیاط زیاد به زحمت به طرف تله‌ها جلب می‌شوند و گاهی برای گرفتن‌ آنها باید چند روز صبر کرد و برای حصول نتیجه بهتر باید چند روز تله را بدون اینکه فنر آن کار گذاشته شود با استفاده از طعمه جلب کننده در محل مستقر نمود تا موش‌ها به آن عادت کنند.
محل قرار دادن تله‌ها:
    در مورد موش‌ قهوه‌ای و خانگی بهتر است تله را در گوشه راست و به طرف دیوار محل قرار داد به طوری که ماشه تله تقریباً‌ مماس با دیوار باشد.
   در مورد موش سیاه تله را می‌توان به دیوار میخکوب کرد.
تله زنده‌گیر طعمه دار یا تله کشته‌گیر را باید نزدیک به دهانه ورودی لانه قرار داد و نه در داخل گذرگاه
   تله را بهتر است با کیسه یا چیزهای جدید در موش به وجود نیاید. تله کشته گیر را می‌توان زیر لایه‌ای از آرد، خاک و یا سبوس مخفی کرد. وقتی تعداد تله‌ها زیاد است باید محل قرار گرفتن تله‌ها را یادداشت کرد.
 
-          اگر منطقه شما مرطوب باشد سم کلرات نوع واکسی خوب است.
-          تماس با فسفر دو زنگ و استنشاق بخارات و گرد های آن از نزدیک بسیار خطرناک است.
-          سموم ضد انعقادی در مبارزه با موش ها ارجح تر هستند. اما به مدت 3تا 10 روز بطور دائم از این سموم باید تغذیه نماید. این سم باعث پارگی مویرگ ها و خونریزی داخلی و نیز جلوگیری از انعقاد طبیعی خون می شود. طعمه حداقل 2 هفته در دسترس موش ها قرار گیرد. سموم ضد انعقادی مثل:وارفارین- پیوال- فومارین- دی فاسینانون- کلروفاسینون- برودیفاکوم و برومادیلون.
-          اگر در منطقه شما کک نیز زیاد است قبل از مبارزه با موش باید 3 تا 4 روز زودتر با کک مبارزه کرد. برای مبارزه با کک نیز از سموم مالاتیون و کارباریل(سوین) می شود استفاده کرد.
-          سم فسفید روی نیز آغشته با ماهی تازه- غلات – گندم- گوشت در عرض 24 ساعت بر موش اثر می کند.(از دسته سمومی است که به مراقبت عادی نیاز دارند.)
-          اگر مزارع همجوارنیز آلودگی موش داشته باشند. مبارزه باید همه جانبه و گروهی باشد. و تک مبارزه موثر نخواهد بود.
-          سم فلورواستات(معروف  به 1080) از موثرترین سموم و سریع الاثرترین جونده کش ها است. که در مناطق غیر مسکونی و با نظارت اهل فن کاربرد دارد.
-          در کار با سموم رعایت نکات ایمنی:دستکش- ماسک-دور بودن از دست بچه ها و ... ضروری است
-          تماس دست با سم باعث بو گرفتن سم شده و جونده از خوردن آن پرهیز می کند. و برای سلامتی فرد نیز بسیار مضر است.
-          سم کلرات (برودیفاکوم) از دسته آنتی کواکولانت علیه موشهای خانگی- کشاورزی – انباری استفاده می شود. پادزهر آن ویتامین k1 می باشد و مقدار 0.3 میلی گرم به گیلوگرم کشنده است.
در آخر نویسنده به این نکته توجه داشته است که فقط کنترل و مبارزه با این جونده در این چند خط خلاصه نشده و نخواهد شد زیرا برای مبارزه با هر جانوری بایستی به خصوصیات رفتاری آن آشنایی کامل داشته باشید. نویسنده امیدوار است که در صورت مواجه شدن با این جانور قبل از انجام هر کاری با متخصصین امر کنترل و مبارزه با آفات تماس حاصل نموده تا طی بررسی های کارشناسانه بهترین روش را برای مبارزه با این جونده اعمال نمایند

Mehrdad .Halvaei . Ph.D
Researcher and Senior Advisor on
Health and the Environment
Professional pest control and biodiversity Tsinghua University. China
&
Master of Social Development in Engineering
Science and Research Branch, Tehran