کنترل و مبارزه با مورچه های محیط کار

مورچه خانگی یکی از حشرات کاملا شناخته شده است که در اکثر نقاط دنیا انواع آن وجود دارد . این حشره بصورت اجتماعی زندگی کرده و معمولا  لانه‏اش را در زیر زمین می‏سازد . غیر از حشره ماده ، اعضا مختلف کلنی مورچه ، سالیان زیادی عمر می‏کنند بدین صورت که کارگران تا 7 سال و ملکه‏ها گاهی تا 15 سال عمر می‏کنند . لانه مورچه‏ها معمولا در داخل دیوار خانه‏ها، پی ساختمانها  ، داخل چمن‏ها ، داخل چوبها ، درختان پوسیده و زیر سنگها ساخته می‏شود.

مورچه‏ها گاهی با نیش‏های دردناکی که ایجاد می‏کنند علاوه بر عکس العمل های شدید پوستی باعث مرگ از طریق ایجاد آنافیلاکسیس روی بعضی از افراد حساس می‏شوند.

تغذیه در مورچه ها غالبا دو جانبه و بطریق دهان به دهان در بین افراد انجام می‏گیرد. 

مورچه‏ها دگردیسی کامل داشته و طی چهار مرحله تخم  ،  لارو  ،  شفیره  ، حشره بالغ  زندگی را می‏گذراند . تخم بسیار ریز وبسته به نوع مورچه شکل مختلف دارد . لاروها بدون پا ، شفاف و گرد هستند و بعد از چندین مرحله پوست اندازی تبدیل به شفیره میشوند . شفیره شبیه به حشره بالغ است ولی بدنش نرمتر ورنگش سفید بوده وبدنبال تامین غذا حرکتی ندارد .

حشره بالغ درست بعد از چند روز که از مرحله شفیرگی خارج شد شروع به فعالیت می‏کند ودر این شرایط بدن مورچه سخت و به رنگ تیره در می‏آید . مدت زمان لازم برای پرورش مورچه از مرحله تخم تا حشره بالغ بین 6 هفته تا دو ماه طول می‏کشد که این بستگی به شرایط محیطی و فصلی دارد .  مورچه‏ها حشرات اجتماعی هستند وبه صورت کلنی زندگی می‏کنند و در داخل کلنی شامل سه قسمت هستند.  کارگران  ،  ماده ها  ، نرها

جنس نر در مورچه‏ها بالدار بوده و بال خود را تا زمان مرگ حفظ می‏کنند و ماده‏ها هم در بین مورچه‏ها بزرگترین گروه خانواده را شامل می‏شوند و این مورچه‏ها بالدار بوده و قبل از جفتگیری بالهایشان می‏ریزند و اما جنس کارگر در مورچها بدون بال بوده و کارگران  ماده‏های عقیم هستند و مورچه‏های کارگر بیشترین افراد را در کلنی شامل شده واکثر فعالیت وکار را به عهده دارند . بزرگترین مورچه‏های کارگر که در کلنی وجود دارد سرباز نامیده می‏شود و سربازان فقط از تخم ها و حشرات جوان محافظت می‏کنند

ملکه در کلنی مورچه‏ها با تولید مثل مرتب افراد کلنی را می‏سازد واگر تخمی تلقیح نشود مورچه نر حاصل می‏گردد و چنانچه تلقیح شود مورچه ماده بوجود می‏آید

یک نکته جالب در رابطه با مورچه‏ها اینکه در بعضی از گونه‏ها ، ملکه یا کارگران ضمن حمله به لانه مورچه‏های دیگر تعدادی از شفیره‏ها  را  از لانه مورچه‏های دیگر را ربوده ( دزدیده ) و کارگران حاصل از این شفیره ها را مانند برده ای بکار وامیدارند وبه خدمت خود می‏گمارند .

انواع مورچه ها

مورچه صحرائی  ، مورچه آتشی ، مورچه خانگی ، مورچه پیاده رو ،  مورچه سارق   ، مورچه مخملی درخت  ،  مورچه فرعون  ، مورچه هرمی  ، مورچه سیاه کوچک  ، مورچه آتشی کوچک  ، مورچه آکروبات  ،  مورچه آرژانتینی  ، مورچه سربزرگ  ،  مورچه نجار  ،  مورچه زرد بزرگ  ، مورچه برگخوار  ، مورچه دروگر  ،  مورچه عسل ،  مورچه مزرعه ذرت  ،  مورچه نادان  ،  

مبارزه با مورچه ها

عملیات مبارزه با مورچه‏ها بسته به نوع مورچه  ، محل زندگی و شدت آلودگی متفاوت می‏باشد واین عقیده اشتباه است که با معدوم کردن مورچه‏های داخل ساختمان دیگر مورچه ائی وجود نخواهد داشت چون در لانه مورچه‏ها مجددا کارگران وسربازان دیگری تولید شده و به بیرون اعزام خواهد شد ودر واقع تا به وجود آمدن مورچه‏های جدید می‏توان این اطمینان را داشت که سمپاشی موثر بوده است.

عمل سمپاشی با محلولهای سمی ، معمولا در شرایط کاملا مناسب باید صورت گیرد و چون مورچه‏ها از  محلهای سمپاشی شده فرار می‏کنند و برای تهیه مواد غذائی از راههای دیگر استفاده می‏کنند بنابر این باید اطراف لانه را به خوبی سمپاشی نمود تا راهی برای فرار وجود نداشته باشند.

  سمومی که برای مبارزه با مورچه بکار می‏روند شامل : بایگون 1%  ،  دیازینون 1%  ، دورسبان 5/0 %  ، سوین 2%  می‏باشد و چنانچه عملیات گردپاشی مورد نظر باشد از سم سوین به میزان 5 الی 10 % ویا از گرانولهای حاوی بایگون به میزان 2 % می‏توان استفاده کرد .


گروه پژوهش و تحقیقات دفع آفات ایران