حرکت مارها را بررسی کنیم

مارها برای حرکت کردن از مکانیسم پیچیده ای استفاده می کنند.از مدت‌ها پیش آنها متوجه این موضوع شده‌اند که مارها به نوعی با تنه زدن یا هل دادن سطوح به حرکت خود ادامه می‌دهند، اما نکته عجیب این است که آنها حرکت ماهرانه خود را بدون کوچک‌ترین کمک جانبی انجام می‌دهند. بی‌نقص بودن این حرکات موجب شده تا دانشمندان خود را در برابر یک راز دیگر از مجموعه حیات طبیعی تصور کنند. آنها سال‌هاست که برای طراحی و ساخت روبات‌های مارشکل و به‌کارگیری آنها در عملیات امداد و نجات، حرکت ماهرانه مارها را به دقت زیر نظر گرفته‌اند. به تازگی تحقیقات مشترک گروهی از دانشمندان دانشگاه نیویورک و انستیتو فناوری جورجیا پاسخ این معما را ارائه کرده است. در حقیقت این مطالعه علمی توضیح کاملی برای این منظور است که چگونه اصطحکاک تولید شده میان پوست مار و سطوح مختلف و ترکیب آن با پدیده غیرقابل مشاهده جابه‌جایی وزن در طول مار به حیوان در حرکت سریع کمک می‌کند.
آنها برای این منظور مارهای مختلفی را بیهوش و مقاومتی که بدن آنها در حین لیز خوردن یا لغزیدن در جهات مختلف روی یک صفحه درجه‌بندی شده تولید می‌کند را به دقت اندازه‌گیری کردند. آنها دریافتند مار از قسمتی از بدن خود که از آن به شکم حیوان یاد می‌شود، در زمان حرکت پهلویی یا به عقب برای متصل نگاه داشتن خود به زمین استفاده می‌کند. این عضو مهم به حیوان خزنده کمک می‌کند تا در حین لغزیدن از یک پهلو به پهلوی دیگر همواره حرکت رو به جلوی خود را حفظ کند، اما شاید بتوان بخش دیگر این مطالعه را هیجان‌انگیزتر دانست.
محققان با قرار دادن مار در محلول حاوی ماده ژلاتینی (تا بتوانند حرکات مار را به خوبی مشاهده کنند) متوجه شدند این حیوان با قرار گرفتن در شرایطی که نیروهای محیطی به بدنش وارد می‌شود این توانایی را دارد تا بخش‌های مختلفی از بدنش را اندکی از زمین جدا کند تا نه‌تنها سرعت حرکت رو به جلوی خود را حفظ کند، بلکه تاثیر نیروهای محیطی را نیز به حداقل برساند. این مطالعه و تحقیقات مشابه می‌توان به دانشمندان در طراحی و ساخت روبات‌های مار شکل کمک زیادی کند تا بهترین نمونه‌های ممکن برای انجام عملیات امداد و نجات استفاده شود.
 

دکتر مهرداد حلوایی

متخصص فیزبولوژی جانوری و فلوشیپ کنترل آفات شهری و صنعتی از دانشگاه تسینگ هوآ چین

Mehrdad halvaei
Animal Physiology from the professional pest control Tsyng Hua University, China