دنیای زیبای موریانه ها ایران

امروز وقتی صحبت از موریانه میشود همه بدنبال حشره ای میگردند که چوب خوار می باشد.

در ایران متخصصین زیادی در حال مبارزه و کنترل و نابودی این حشره در ابنیه و اماکن متورکه و قدیمی و یا در ساختمانهای جدید التاسیس می باشند.

ولی آیا روشهای کاربردی می تواند صحیح باشد.؟

میتوان به روشهایی که هنوز تاییدیه انجمن علوم تحقیقات آفت شناسی سازمان جهانی بهداشت را ندارد استناد کرد؟

در ایران متخصصین زیادی در حال فعالیت می باشند که روشهای جدیدی را بکار برده اند و حتی نتایج قابل قبولی نیز گرفته اند .

ولی باید دید که کدام روش از ابعاد مختلف قابل اجرایی تر است؟

۱-بهداشتی

۲- زیست محیطی

۳- سلامت انسانها

۴- الاینده های هوا - خاکش - آب

آیا میتوان فقط به فکر کنترل و نابودی موریانه ها باشیم؟

آیا فقط نبودن موریانه ها در منزل یا ساختمان هدف ما می باشد؟

نویسنده

برای شروع شناخت موریانه های ایران به مقاله ای در این خصوص توجه نمایید. و بدانید که نابودی موریانه ها بایستی تحت کنترل و نظارت کارشناسان امر مبارزه با آفات باشد

موریانه ها یکى از آفات خطر ناکی هستند که سبب سست شدن اتصالات ساختارى و تخریب مصالح بنا مى شوند. موریانه ها با تغذیه از چوبهاى به کار رفته در ساختار بنا و سایر مواد سلولزى موجود در مصالح بنا باعث وارد آمدن خسارات جبران ناپذیرى به منازل، ساختمان ها ( حتی ساختمان های بتونی: خانه ها و ساختمان هایی که از بتون و فلز ساخته می شوند لزوما ضد موریانه نیستند)، مى گردند. علاوه بر این موریانه ها با درست کردن گالریها در درون دیوارها، سقف ها و کف ساختمان باعث خشک شدن بیش از اندازه مصالح و کاهش نیروى چسبندگى بین اجزاى مصالح بنا مى شوند و در نهایت استحکام بنا را کاهش مى دهند و باعث تخریب شدید بنا مى شوند.

موریانه ها معمولاً یک شاه و ملکه دارند. موریانه ملکه بسته به گونه آن می‌تواند تا ۱۷۲۰۰۰تخم در ۲۴ ساعت  بگذارد. ملکه قادر به حرکت نیست و برای زنده ماندن کاملا به موریانه‌های کارگر متکی است. بعضی از موریانه‌های ملکه می‌توانند تا 50 سال زندگی کنند که از طول عمر همه حشرات دیگر بیشتر است.
طبقه‌ی کارگر از مهمترین طبقاتی هستند که ما معمولا می‌بینیم. آنها مسئولیت انجام کار داخل کلنی را به‌عهده دارند. کارگرها وظیفه‌ی مراقبت از تخم‌ها و افراد جوان، ساختن تونل‌های کلنی و در صورت خراب شدن تعمیر آن‌ها، جمع‌آوری غذا، کمک به موریانه‌های دیگر زمانی که آن‌ها پوست‌اندازی یا رشد می‌کنند و تیمار نمودن، تمیز کردن و تهیه‌ی غذا برای هم‌لانه‌ای‌های دیگر و یکدیگر را برعهده دارند. اگر حمله‌ای به‌وسیله‌ی مورچه‌ها و یا موریانه‌های خارجی صورت گیرد، کارگرها در دفاع از کلنی به‌ سربازها کمک می‌کنند. گاهى با اجازه ملکه، این کارگرها هم امکان رشد مى یابند و به کار تولید مثل مشغول مى شوند. کارگرها چوب را مى خورند و آن را درون معده خود هضم کرده و با روش دهان به دهان توده غذا را به موریانه هاى دیگر مى دهند. کارگرها با حفر دالان خود را به منابع چوب مى رسانند. گاهى که به توده سفتى برخورد کنند، دالان را به روى بنا مى آورند و دالانى سرپوشیده براى عبور خود با مدفوع، آب دهان و خاک مى سازند. این دالان ها براى این ساخته مى شوند که موریانه ها به هواى مرطوب نیاز دارند و در هواى معمولى نمى توانند راحت زندگى کنند. براى همین در مکان هاى مرطوب مانند شمال ایران از این دست جانوران به وفور پیدا مى شود. همین توانایى آنها در ساختن راهرو براى رسیدن به غذا، به آنها کمک مى کند که در جایى دورتر از خانه خود به دنبال چوب هاى خوش خوراک بگردند. مثلاً مى توانند در حالى که در آپارتمان همسایه شما خانه دارند، چوب هاى خانه شما را تا ته بخورند. موریانه ها به چوب هاى تلخ، سمى و لیگنین دار علاقه اى ندارند. براى همین چوب درختان ساج، سرو و کاج را نمى خورند و در عوض به خوردن چوب تبریزى و چنار علاقه مند هستند.

سربازها، موریانه هایى هستند با آرواره هاى بسیار قوى. آنها وظیفه مراقبت از کلنى را به عهده دارند. این دسته از موریانه ها پوست نمى اندازند. فعالیت اصلی طبقه سرباز دفاع از کلنی در برابر موریانه‌های دیگر و مورچه‌ها می‌باشد. موریانه‌ها برای دفاع از آرواره‌های برآمده‌ی بزرگ خود استفاده می‌کند. این افراد حدود یک دهم افراد کلنی را تشکیل می‌دهند رنگشان زرد و سرشان بیضی شکل است و یک جفت آرواره بلند و نوک تیز دارند که سلاح آنها را تشکیل می‌دهد کار آنها دفاع در برابر هجوم دشمنان خارجی است. سربازها در کار کارگرها شرکت ندارند ولی همیشه برای حمله به دشمنانی که می‌خواهند به زور وارد جایگاه آنها شوند آماده‌اند. بزرگترین دشمن موریانه‌ها ، مورچه‌ها هستند که اگر آنها را بگیرند فورا می‌کشند و لاشه‌شان را برای تغذیه به لانه خود می‌برند.

در ایران نزدیک به ۳۶ گونه موریانه، شناسایى شده است. مهمترین گونه های موریانه خسارت به ساختمان ها، اماکن و منازل مسکونی 3 گونه موریانه با نام های علمی Anacanthotermes vagans، Microcerotermes sp. و Amitermes vilis می باشند. این موریانه ها متعلق به گروه موریانه های زیرزمینی یا Subterranean termites هستند.

1- پاکسازی یا Sanitation:
2- استفاده از سیستم طعمه گذاری:
یکی از بهترین روش های کنترل موریانه های زیرزمینی سیستم طعمه گذاری یا Baiting system می باشد. این سیستم با توجه به رفتار و فیزیولوژی موریانه ها ابداع گردیده است. برای کنترل موریانه های زیرزمینی تعدادی تله طعمه ای (Monitoring station) در اطراف زمین ساختمان نصب می گردد. پس از حمله موریانه ها به تله ها، طعمه که از مواد سلولزی تشکیل شده با طعمه مسموم تعویض می گردد. بس از گذشت چند ماه تعدادی از تله ها مورد حمله موریانه ها قرار می گیرند. یکی از شاخص های ارزیابی میزان کارایی سیستم طعمه گذاری در محل ساختمان تعداد تله ای است که در هر هفته مورد حمله قرار می گیرند.
3- کنترل شیمیایی :
اعمال شیوه های غیر علمی توسط افراد غیر متخصص در سمپاشی علاوه بر عدم تاثیر مطلوب در مبارزه با حشرات سبب آلودگی محیط زندگی افراد شده و راه را برای بروز انواع سرطان و بیماری های مختلف باز می کند. لذا با بهره گیری از دانش روز در خصوص سم شناسی و بیولوژی حشرات و نحوه اثر آفات بهداشتی بر سلامت افراد اقدامات لازم باید صورت گیرد. هیچگاه سعی نکنید سر از خود و یا با راهنمایی افراد غیرمتخصص اقدام به استفاده از سموم نمایید زیرا با ایجاد استرس و شوک به موریانه ها باعث گسترش آلودگی و پراکنش موریانه ها خواهید شد .