مدیریت زباله در ایران

در دنیای امروز مشکل زباله در جامعه انسانی کم کم دارد برای ما تبدیل به یک بحران میشود. 

اگر نتوانیم با این معضل کنار بیاییم در اینده ای نزدیک سلامت انسانها را تهدید خواهد کرد. 

دولت مردان ما باید با اتخاذ شیوه ها و راه کارهای اساسی این مشکل را  باید مدیریت نمایند. 

 

به تازگی در شهر مکزیک  سیاستمداران، پخش کیسه های پلاستیک که شهروندان برای زندگی روزانه خود استفاده می کردند را ممنوع اعلام کردند. اما ممنوعیت پخش کیسه های پلاستیک مقدار اندکی از دوازده هزار تن (12,000) زباله ای که روزانه در این کلان شهر تولید می شود را خواهد کاست. در حال حاظر فقط شش درصد   6%   از زباله های این شهر بازیافت می شوند. دولت مکزیک طرحی در دست مطالعه دارد که تا سال     2013میلادی هشتاد و پنج درصد (85%) از زباله تولیدی این شهر بازیافت شود.

کاهش تولید زباله، استفاده مجدد از زباله و بازیافت زباله سه اصل مهمی هستند که در مدیریت زباله در شهر مکزیک مورد توجه قرار گرفته اند. یک اصل دیگر که شایان ذکر است و از اهمیت زیادی برخوردار می باشد نگاهی دوبار به مشکل زباله² می باشد. اصلی که در ایران کمتر به آن توجه شده است. بر اساس  Stats Canada در سال 2006میلادی به طور متوسط هر شهروند کانادایی  837 Kgزباله تولید کرده است که مقدار قابل ملاحظه ای از زباله می باشد. در حال حاظر کانادا 20% از زباله مصرفی خود را بازیافت می کند. در کشورهای اروپایی مانند اتریش و سوئیس بیش از نیمی از زباله های تولیدی بازیافت می شوند. کشور ایران در این زمینه قادر به پیشرفت قابل ملاحظه ای است.

به هر حال هر آنچه که ما روزانه دور می ریزیم بخشی از ثروت و منابع کشور می باشند که هدر می رود. این ثروت متاسفانه در زمین های دفن زباله از بین می رود. زباله هایی که در زمین های دفن زباله از بین می روند، باعث آلودگی محیط زیست می شوند. زمین های دفن زباله در ایران باعث تولید یک چهارم  از منابع پخش گاز متان  gas methane می شوند. قابل ذکر است که گاز متان از گاز دی اکسید کربن (carbon dioxide) در ایجاد پدیده نا خوشایند گرم شدن زمین، قوی تر عمل می کند. بعضی از شهرها از این گاز برای تولید انرژی استفاده می کنند، به جای آنکه آن را در طبیعت رها کنند.

در مرحله اول بهترین راه برای کنترل زباله ، تولید کمتر آن می باشد. با تولید کمتر ما مقدار کمتری از زباله به زمین های دفن زباله می فرستیم و همچنین انرژی و هزینه ملی کمتری هم هدر می دهیم (برای دفن زباله دولت می بایست هزینه و انرژی مصرف کند).  روز به روز تعداد بیشتری از شهروندان از کیسه های چند بار مصرف به جای کیسه های پلاستیکی یک بار مصرف استفاده می کنند اما همچنان تولیدات، بیش از مقدار لازم بسته بندی می شوند. بسته بندی کمتر وطول عمر بیشتر هدفهایی هستند که ما باید به سمت آنها حرکت کنیم و تولید کنندگان محصولات، شرکتهای تجاری و در نهایت دولت هم باید آگاه باشد که کیفیت خوب با بسته بندی کمتر تفاوت بسیاری در تولید زباله خواهد داشت. در این زمینه تغییر رفتار شهروندان در استفاده از کیسه های چند بار مصرف به جای کیسه های پلاستیکی یک بار مصرف یک نمونه موفق می باشد.

در مرحله بعدی استفاده مجدد از یک محصول راه حل دیگری می باشد.استفاده مجدد از یک محصول احتیاج به مقداری خلاقیت دارد. به عنوان مثال استفاده مجدد از لباس (بوسیله خیاطی و دوخت مجدد) راه حلی بسیار منطقی به جای دور ریختن لباس می باشد. اگر شما مقداری به محصولاتی که دیگر قادر به کارکرد اصلی خود نیستند بیاندازید حتما کاربری های جدیدی برای آنها می توانید پیدا کنید اما این راه حل هم مشکلات خاص خود را دارد. راه حل دیگر سوزاندن زباله ها و استفاده از گرمای حاصله برای تولید انرژی می باشد که البته در این روش حجم عظیمی گازهای گلخانه ای تولید می شود که به نوبه خود برای محیط زیست ضرر دارد.

یک راه حل خوب بازیافت زباله می باشد، اگرچه بهترین راه حل همچنان تولید کمتر زباله می باشد که در این صورت مقدار کمتری زباله به زمینهای دفن زباله ارسال می شوند.  در محیطی که ما زندگی و کار می کنیم مانند دانشگاه، محیط کار، کارخانه، شرکت، مدرسه و غیره اگر سیستم بازیافت مناسبی وجود داشته باشد، از تولید زباله نیز کاسته خواهد شد.

هر فرد می تواند در تولید کمتر زباله مشارکت کند. در سوئیس هر فرد برای هر کیسه زباله ای که بیرون می گذارد باید هزینه بدهد. در حقیقت فرد هر چقدر کیسه زباله بیشتری تولید کند، هزینه بیشتری باید تقبل کند. کسانی که از کیسه زباله های شماره دار استفاده نکنند جریمه می شوند. جریمه عدم استفاده از کیسه پلاستیک شماره دار  10'000 فرانک سوئیس می باشد. اما در کشور سوئیس، بازیافت مجانی می باشد و سرویس های عمومی در تمام نقاط شهر برای بازیافت موجود می باشد. سوئیس نمونه خوبی از توجه دولت به مسئله تولید زباله می باشد.   کشور سوئیس در حال حاظر بالاترین میزان بازیافت زباله را با میزان 76% در دنیا دارد. این میزان از بازیافت، شهروندان سوئیسی را از پرداخت مالیات بازیافت برای بطریهای شیشه ای، البسه، بطریهای پلاستیکی، باطریهای قلمی، لامپ و...معاف کرده است³.

 همانطور که قبلا هم ذکر شد هر فرد می تواند زباله کمتری تولید کند ولی دولت هم با سیاستهای درست خود می تواند نقش بزرگی در کاهش تولید زباله ایفا کند