شپش های سر یا خون خواران کوچک

شپش یکی از انواع حشرات خون خواری است که در جوامعه روستایی و شهری بصورت گسترده وجود دارد.

شاید این حشره را بایستی مقاوم ترین حشره خون خوار در نظر داشت.

شپش سر

·         شپش سر چیست؟

·         میزان شیوع شپش سر چه اندازه است؟

·         چه کسی در خطر ابتلا به شپش سر قرار دارد؟

·         کودک چگونه به شپش سر مبتلا می شود؟

·         شپش سر شبیه چیست؟

·         شپش های سر معمولاً بیش از همه کجا یافت می شوند؟

·         علایم و نشانه های ابتلا به شپش سر چیست؟

·         شپش سر چگونه تشخیص داده می شود؟

·         شپش سر (پدیکلوزیس) چگونه درمان می شود؟

·         کودک من به شپش سر مبتلا شده است. اما من به این عارضه مبتلا نیستم، آیا من هم باید به منظور جلوگیری از ابتلا به این عارضه درمان شوم؟

·         آیا حیوانات خانگی باید برای شپش سر درمان شوند؟

·         کودک من کمتر از 2 سال سن دارد و به شپش سر مبتلا است. آیا می توانم او را با داروهای نسخه ای یا بدون نسخه (OTC) درمان کنم؟

·         چه داروهای بدون نسخه ای (OTC) برای درمان شپش سر در دسترس است؟

·         چه داروهای نسخه ای برای درمان شپش سر به کار می رود؟

·         کدام داروی درمان کننده شپش سر برای من بهترین است؟

·         قوانین مربوط به داروهای درمان کننده شپش سر چه هستند؟

·         آیا برای درمان شپش سر بزرگسالان باید اسپری های خانگی به کار روند؟

·         آیا اسپری کنترل آفت باید در منزل وجود داشته باشد؟

·         شپش سر در یک نگاه

شپش سر چیست؟

شپش سر انگل هایی هستند که روی سر انسان ها یافت می شوند. عفونت با شپش سر پدیکلوزیس (pediculosis) نامیده می شود.

(شپش سر، pediculus humans capatis از شپشی که عفونت های بدن و موهای ناحیه شرم گاهی را ایجاد می کند متفاوت است.)

میزان شیوع شپش سر چه اندازه است؟

عفونت شپش سر بسیار شایع است. تخمین زده می شود که یک نفر از هر 10 کودک دبستانی در مقاطعی از زندگی به شپش سر مبتلا می شود. در یک بررسی، هزینه سالانه عفونت های شپش سر در ایالات متحده نزدیک به یک میلیارد دلار تخمین زده شد.

چه کسی در خطر ابتلا به شپش سر قرار دارد؟

هر فردی که در تماس نزدیک با فرد مبتلا به شپش سر یا حتی در تماس با لباس یا دیگر وسایل آلوده اوست، در معرض خطر ابتلا به شپش سر قرار دارد. کودکان پیش دبستانی و دبستانی (3 تا 10 ساله) و خانواده های آن ها اغلب مبتلا می شوند. دختران بیش از پسران و زنان بیش از مردان به این عارضه مبتلا می شوند. مردمان با نژاد آفریقایی-آمریکایی به ندرت به شپش سر مبتلا می شوند.

کودک چگونه به شپش سر مبتلا می شود؟

کودک به روش های متعددی به شپش سر مبتلا می شود:

·         تماس با فردی که از قبل این عارضه را دارد. تماس فردی در طی بازی کردن، در فعالیت های مدرسه یا ورزشی و در مدرسه، خانه یا کمپ ها شایع است،

·         پوشیدن لباس های آلوده به شپش سر مانند کلاه، روسری، کت، لباس های ورزشی یا کش های مو،

·         کاربرد شانه، برس یا حوله های آلوده، یا

·         خوابیدن روی تخت، کاناپه، بالش، فرش یا حیوانات پارچه ای که اخیراً در تماس با فرد مبتلا به شپش بوده اند.

شپش سر شبیه چیست؟

سه نوع شپش سر وجود دارد که nit، nymph و شپش بزرگسالان نامیده می شود.

Nit: نیت ها تخم های شپش هستند. مشاهده این انگل ها مشکل است و اغلب با شوره یا ذرات اسپری مو اشتباه گرفته می شوند. نیت ها اغلب محکم به بدنه مو می چسبند. آن ها تخم مرغی شکل بوده و معمولاً زرد تا سفید هستند. از تخم بیرون آمدن نیت ها تقریباً یک هفته طول می کشد.

Nymph: نیت ها به شکل بچه شپشی به نام نمف از تخم بیرون می آیند. این انگل ها شبیه شپش سر بالغ اما کوچکتر هستند. نمف ها حدود هفت روز پس از بیرون آمدن از تخم به انگل های بالغ تبدیل می شوند. برای زنده ماندن نمف باید از خون تغذیه کند.

بالغ: شپش بالغ حدوداً به اندازه یک تخم کنجد است، شش پا دارد و رنگ آن قهوه ای مایل به زرد تا سفید مایل به خاکستری است. در افراد با موهای تیره، شپش های بالغ تیره تر هستند. انگل های ماده نیت ها را تخم گذاری می کنند و معمولاً از نرها بزرگ تر هستند. شپش بالغ می تواند تا 30 روز روی سر یک فرد زندگی کند. برای زنده ماندن، شپش بالغ نیاز به تغذیه از خون دارد. در صورتی که شپش از روی سر فرد پایین بیفتد ظرف دو روز می میرد.

شپش های سر معمولاً بیش از همه کجا یافت می شوند؟

شپش سر اغلب روی پوست سر پشت گوش ها و نزدیک به دور گردن در پشت گردن قرار می گیرند. شپش سر با پنجه های شبیه قلاب که در انتهای هر شش پای آن ها یافت می شود روی سر می مانند. شپش سر به ندرت روی بدن، مژه ها یا ابروها یافت می شود.

علایم و نشانه های ابتلا به شپش سر چیست؟

علایم و نشانه ها عبارتند از:

·         احساس قلقلک در اثر حرکت چیزی بر روی سر،

·         خارش (که با واکنش آلرژیک به گزش ها ایجاد می شود)،

·         زخم شدن سر (در اثر خاراندن ایجاد می شود)،

·         زخم های روی سر ممکن است گاهی اوقات عفونی شوند و

·         تحریک پذیری (یک عارضه بسیار غیراختصاصی).

شپش سر چگونه تشخیص داده می شود؟

شپش سر با نگاه کردن دقیق به تار مو و پوست سر برای مشاهده نیت ها، نمف ها یا انگل های بالغ تشخیص داده می شود. یافتن مکان نمف یا انگل بالغ مشکل است زیرا معمولاً فقط تعداد کمی از آن ها وجود دارد و می توانند به سرعت از مقابل دیدگان فرار کنند. البته حضور نیت ها نزدیک به پوست سر تایید می کند که فرد به این عارضه مبتلا است. اگر نیت ها فضایی بیش از 4/1 اینچ از پوست سر را اشغال کرده باشند، عارضه احتمالاً کهنه شده است. اگر مطمئن نیستید که فردی به شوره سر مبتلا است یا خیر، پرستار مدرسه یا پزشک خانواده باید تشخیص قطعی را انجام دهد. نیت های شوره سر به آسانی با یک میکروسکوپ قابل رویت هستند.

شپش سر (پدیکولیس) چگونه درمان می شود؟

برای حذف موثر شپش سر، فرد مبتلا، اعضای خانواده او که مبتلا شده اند همگی باید درمان شوند و خانه نیز تحت مراقبت قرار گیرد.

درمان فرد و اعضاء خانواده مبتلا:

برای درمان افراد مبتلا و خانواده های آن ها داروهای بدون نسخه (OTC) و نسخه ای به کار می روند. گام های درمانی زیر را دنبال کنید:

1.       تمام البسه را خارج کنید.

2.       داروی ضد شپش که پدیکولیساید نامیده می شود را بر طبق دستورالعمل روی آن استعمال کنید. اگر موی کودک شما بلند است، ممکن است نیاز به یک قوطی دیگر باشد. هشدار: پیش از کاربرد داروی ضد شپش از کرم شستشو یا ترکیب شامپو/نرم کننده استفاده نکنید. تا یک یا دو روز بعد از درمان از شستن دوباره موها خودداری کنید.

3.       فرد مبتلا باید پس از درمان لباس تمیز بپوشد.

4.       اگر هشت تا 12 ساعت پس از درمان هنوز تعدادی شپش زنده روی سر یافت شد اما سرعت حرکت آن ها کندتر از قبل بود، درمان را از سر نگیرید. شپش های مرده و زنده باقی مانده را از روی سر شانه کنید. گاهی اوقات مدت طولانی تری طول می کشد تا دارو شپش را از بین ببرد.

5.       اگر هشت تا 12 ساعت پس از درمان هیچ شپش مرده ای یافت نشد و شپش ها به اندازه قبل فعال بودند، ممکن است دارو اثر نکرده باشد. به پزشک خود مراجعه کنید تا داروی دیگری برایتان تجویز کند و دستورالعمل های درمانی را رعایت کنید.

6.       شانه های مخصوص نیت (تخم شپش سر) که اغلب در بسته بندی داروی ضد شپش یافت می شوند باید برای برداشتن نیت ها و شپش از بدنه مو به کار روند. بسیاری از شانه های مخصوص کک که برای گربه ها و سگ ها طراحی شده اند نیز موثر هستند.

7.       پس از درمان ابتدایی شانه را کنترل کرده و نیت ها و شپش ها را هر دو تا سه روز در میان از روی سر بردارید.

8.       هفت تا 10 روز درمان را تکرار کنید.

9.       به مدت دو تا سه هفته تمام افراد درمان شده را کنترل کنید تا مطمئن شوید تمام شپش ها و نیت ها از بین رفته اند.

اقداماتی که باید برای منزل انجام شود:

عاری کردن منزل از وجود شپش ها کاری پرزحمت اما مهم است. اقدامات زیر را انجام دهید:

1.       تمام البسه قابل شستشو و ملحفه های تختخواب که در طی دو روز پیش از درمان در تماس با فرد مبتلا بوده اند باید با ماشین لباسشویی شسته شود (تا شپش ها و نیت ها کشته شوند). برای شستن لباس ها از دور آب گرم استفاده شوند (130 درجه فارنهایت، 55 درجه سیلسیوس). حداقل به مدت 20 دقیقه از خشک کن ماشین لباس شویی با چرخه داغ استفاده کنید.

2.       لباس های تمیز که قابل شستشو نیستند (کت، کلاه، روسری و غیره) را خشک یا در جایی انبار کنید یا در یک کیسه پلاستیکی گذاشته و به مدت دو هفته مهر و موم کنید.

3.       شانه ها و برس ها را به مدت یک ساعت در الکل، لیزول غوطه ور کنید یا با صابون و آب داغ (130 درجه فارنهایت، 55 درجه سیلسیوس) بشویید.

4.       کف اطاق و مبلمان و اثاثیه را وکیوم کنید. از اسپری های ضد عفونی کننده فراّر استفاده نکنید (زیرا در صورت استنشاق شدن می توانند سمی باشند).

کودک من به شپش سر مبتلا شده است. اما من به این عارضه مبتلا نیستم، آیا من هم باید به منظور جلوگیری از ابتلا به این عارضه درمان شوم؟

خیر. اگرچه امکان ابتلا هر فردی که با یک فرد مبتلا زندگی می کند وجود دارد اما شما نیاز به درمان ندارید. هر دو تا سه روز تماس های خانوادگی خود را کنترل کنید. در صورت مشاهده شپش یا نیت درمان را آغاز کنید.

آیا حیوانات خانگی باید برای شپش سر درمان شوند؟

خیر. شپش سر روی بدن حیوانات خانگی زندگی نمی کند.

کودک من کمتر از 2 سال سن دارد و به شپش سر مبتلا است. آیا می توانم او را با داروهای نسخه ای یا بدون نسخه (OTC) درمان کنم؟

خیر. برای کودکان زیر 2 سال، نیت ها، نمف ها (شپش نابالغ) و شپش بالغ را با دست بردارید و به پزشک خود مراجعه کنید.

چه داروهای بدون نسخه ای (OTC) برای درمان شپش سر در دسترس است؟

در داروخانه داروهای ضد شپش بسیاری در دسترس هستند. هر فرآورده OTC معمولاً حاوی یکی از اجزاء فعال زیر است:

1.      پیرترین ها (اغلب با پیپرونیل بوتوکساید در فرآورده هایی با نام تجاری ترکیب می شوند). پیرترین ها عصاره های طبیعی گل داوودی هستند. اگرچه بی خطر و موثراند اما فقط شپش های در حال خزیدن را از بین می برند نه نیت های تخم گذاری نکرده را. به منظور کشتن هر شپش جدید تخم گذاری کرده هفت تا 10 روز درمان ثانویه توصیه می شود. شکست درمان شایع است.

2.      پرمترین ها (NIX): پرمترین ها مشابه پیرترین های طبیعی هستند. پرمترین ها بی خطر و موثر هستند و ممکن است تا چند روز پس از درمان کشتن تخم های جدید را ادامه دهند. ممکن است به منظور کشتن هر شپش جدید تخم گذاری کرده به هفت تا 10 روز درمان ثانویه نیاز باشد. شکست درمان شایع است.

چه داروهای نسخه ای برای درمان شپش سر به کار می رود؟

شامپو لیندان (Kwell نیز نامیده می شود) یک داروی نسخه ای و یکی از شایع ترین درمان ها برای شپش سر است. این دارو هنگامی که طبق دستورالعمل به کار می رود احتمالاً بی خطر است. مصرف بیش از حد، سوء مصرف یا بلع تصادفی لیندان می تواند برای مغز و سیستم عصبی سمی باشد و به این دلیل تنها یک بار استعمال توصیه می شود.

در مورد روش های غیر دارویی

ثابت نشده است که درمان انسدادی، شانه کردن نیت و کوتاه کردن مو در ریشه کن کردن کامل شپش سر موثر است.

درمان های خانگی که برای درمان این عارضه به کار می روند شامل سرکه، مایونز، نفت، ژله، روغن زیتون، الکل و قرارگرفتن در آب به مدت طولانی هستند. تمام این روش ها در ریشه کن کردن عارضه شکست خورده اند زیرا این درمان ها تمام تخم ها یا شپش ها را نمی کشند. عقیده بر این است که علت این امر شیوه اختصاصی «تنفس» انگل است.

هرگز ثابت نشده که کوتاه کردن موی سر موثر است اما از از آن جایی که شپش برای تخم گذاری به بدنه مو نیاز دارد، این کار از تکثیر شپش ها جلوگیری می کند. برای بسیاری از کودکان این روش همیشه گزینه مطلوبی نیست.

کدام داروی درمان کننده شپش سر برای من بهترین است؟

اگر مطمئن نیستید لطفاً با داروساز یا پزشک خود مشورت کنید.

قوانین مربوط به داروهای درمان کننده شپش سر چه هستند؟

هنگام کاربرد داروی ضد شپش سر، مانند هر داروی دیگر همواره از دستورالعمل های مصرف دارو پیروی کنید.

هنگام درمان شپش سر،

1.       از داروی ضد شپش به مقدار زیاد استفاده نکنید،

2.       فرد مبتلا را بیش از دو بار با یک داروی مشابه درمان نکنید (اگر به نظر می رسد دارو موثر نیست با پزشک خود مشورت کنید)، و

3.       داروهای ضد شپش سر را با یکدیگر مخلوط نکنید.

آیا برای درمان شپش سر بزرگسالان باید اسپری های خانگی به کار روند؟

خیر. اسپری کردن خانه توصیه نمی شود. اسپری های ضدعفونی کننده حاوی مواد فرّار و اسپری های اتاق در صورت استنشاق ممکن است سمی باشند.

آیا اسپری کنترل آفت باید در منزل وجود داشته باشد؟

خیر. وکیوم کردن کف اتاق و مبلمان برای مراقبت از منزل کافی است.

این مقاله تا حدودی بر اساس اطلاعات به دست آمده از مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری ها (CDC) و آکادمی متخصصین اطفال آمریکا (AAP) نگارش شده است.

شپش سر در یک نگاه

·         شپش های سر انگل های حشره ای هستند که روی سر انسان ها یافت می شوند. واژه lice جمع واژه louse به معنای شپش است.

·         شپش های سر در اثر تماس فردی یا استفاده مشترک از شانه، برس، کلاه و دیگر البسه گسترش می یابد.

·         شپش سر یک مشکل شایع در کودکان پیش دبستانی و دبستانی است.

·         شپش سر احساس غلغلک در اثر حرکت چیزی روی مو، خارش و زخم سر ایجاد می کند.

·         افراد مبتلا و اعضاء خانواده مبتلا باید درمان و تمام خانه کنترل شود.

·         به خاطر داشته باشید: یک شپش سر + یک شپش سر = دو شپش سر = شروع یک عفونت شپشی سر.

·         کودکان کوچک پیش از شروع داروها باید به وسیله پزشک ارزیابی شوند.